ESCENA
NA EIRA por J.L. Lilo
Nun
serán do mes de Xullo no que se abafaba co calor pegañento e, nIn siquera, aos
homes ca camisa desbargoletada, lles deixaban de baixar as pingas da sudor polo
rego do peito. As mozas, co apretador desabrochado, amosaban a redondez dos
seos erguidos pola raiz do canaliño, ca tenra soavidade e brancura de verse
liberados. Pasmados, sin poder evitalo, óllabamos de esguello o froito
prohíbido e en pensamento bicabámolo como si fora manto da virxen en romaria.
Os
nubeiros mouros andaban uns derriba dos outros, para aquí e para acolá,
empuxados por ventoleiras quentes.
Tempo
de erguer as medas , logo de colocar no
fondeiro os mollos de centeo ou avea ata o aleiro que sostiña a barriga de
trigo manso ou do monte. Cantos máis tivera a roda, máis altura collía e era
proba de ser casa rica ónde a malla podía durar todo ó día.
Uxío, labrego e canteiro, medaba moi ben, medas como
peonzas, dereitiñas e aguzadas que endexamáis entornaban, nen metian a auga de
brea. Asentaba os mollos como se foran pedras no barro e na cúspide conquería a
inclinación axeitada como un tellado de louxa en torre de igrexa.
Moitos
dos seus veciños queriano de medador , non polo feito de non cobrabarlles un
patacón, só polo bon facer. Fixaban día de semán, sempre que non chovera.
Nese
serán de Xullo, cando estaba a medar para o veciño Manoel da casa de Marín, ao
lonxe, os lóstregos dibuxaban o ceo dos montes de Carballido e Bretoña. Uxío
que se atopaba nas alturas vixiaba ao horizonte e á andadura da negrura cara a
aldea e, cada pouco, ca man pregaba a
ourella, non ouvía ben, para escoitar o trono despois do chispazo para medir si
se atopaba perto ou non.
Uxío tamén era moi
pabero, ou sexa, tiña retranca san. Asomaba á beira para ver os que daban
mollos e dícíalles: Deixade
o cortexo para a noite, hai que cerrar a meda, axiña vai chover...ou qué
Maruxiña ¡¡, abotona a blusa que se che van mollar e logo vai resbalar nelas.
Nesto,
o dono da meda, Manoel que só andaba a parola pola eira, levantou a testa e
berroulle: ¡¡Uxío,
tí non teñas medo, se chove xa parara ¡¡. Logo a noite temos unha cea ao teu
xeito que... como andas fodido do
estómago.
Fíxose
un silenzo na eira e os rapaces ollaronse úns a outros e espurraron as risas
polo baixo. Feliciano, familiar do Manoel, estaba a xogar con outros nenos, pro
escoitou a conversa sobor da cea, correu ao pé da meda e dixo: Eu xa sei que é, sei que é que
estiven na cociña...todos agardaban a noticia ata que soltou... é guiso de
coello, é guiso do coello que matou a egua na corte.
Só
se ouvian os tronos que mesmiño estaban enriba da aldea e as gargalladas dos
presentes, máis frescos porque as gotas
gordas de auga caían arreo polos lombos e amansaban a fogaxe vivida.
Uxío, tamén escoitou a procedencia do menú e síntiu un
arrepío no seu endebel estómago ardente como se a úlcera fora a boca do
inferno. Ao tempo de apurar o cerre da meda, simulou ca infermidade dixestiva
estaba despertando, ata deu un pinchecarneiro ca dor co roía, e berraba: ¡¡ veña mollos, veña mollos e
espetos, vou cerrar, vai chover moito e eu estou cada vez máis doente, teño que
tomar unha manzanilla e meterme na cama¡¡.
Manoel, con lamento e tristura, ollando cara ó ceo,
repostáballe: Hai
que foderse, que non poidas cear, sabendo o ben que che sentaría o guiso.
Uxio: non te preocupes veciño, sabes das miñas doenzas e
cas estou a curar con réximen, e con
calquer exceso volto para trás. Xa chegará o día da malla, comida ou cea
tocaranche e celebramos todo xunto.
Manoel, agardo que sexa así, xa me tarda.
Chegado
o día da malla, nin que fora o demo, pois a cea tocou na casa do Marín. Todos
lavados, con roupa limpa, con gañas de comer, beber e farrear, empezaron a
chegar as fontes a mesa cheas de carnes, patacas e garabanzos. Ao pousar unha
delas fronte mesmo a Uxío e aos maquinistas, ista contiña dous coellos
enteiriños de corpo, asados e cos ollos nas cuncas que semellaban ter vida e
que pregaban pola sua salvación.
Uxío ao ver os animais emparexados de barriga e pedindo
clemencia para non ser comidos, non dubidou e levantouse da cadeira para que ouviran tódolos os comensais o seu
sentimento aos animais co ollaban e dixo Non me mireis, eu nada vos fixen e non penso tocarvos,
faltaría máis comervos.
Uxío sentou de
novo e púxose a fumar, mentras que alguenes déronse conta do monólogo, outros
seguiron ao seu e comeron a fartar e Venancio o maquinista tamén comeu o lombo
do animal e cando rematou quixo saber da
chistada e, con razón ou sen ella, sofriu a revolución das tripas que fai que
se engadellen e non saiban desengadellarse.
Aqueles
seráns do mes de Xullo, cando as medas e as mallas enchían as eiras de traballo
compartido, de miradas de amores calados e de roces dos corpos detrais do
palleiro cando se cruzaba o carretador da palla ca rapariga ca cesta do trigo
sobor da cabeza. Logo, voltaba ca cesta baleira e cun sorriso nos beizos por
sentirse amada.
Sorte
tivemos os carretadores de palla, os namorados en eiras compartidas, os
cómplices de olladas cando os sentimentos eran máis fortes ca razón.
J.L.
