Á aquel neno labrego, gostáballe montar o Tordo,
cabalo pequeno, de trote lixeiro e harmonioso, fel ao amo e a quén lle daba
toxo manso e millo debullado. A pelo, amarrado cas mans á crina para non
escurrirse pola raiz do rabo e, nas
viaxes, sempre en montura con estribo de zocos, alforxa a cada lado e
manta de cadros marróns e roxos suxeta
por correa ao corno dianteiro, doblada a
xeito para poder agochar as pernas do frio e dos toxos que pechaban os
carreiros por ónde tiña que ir.
A visita a aldea da Vilapena que dormía ao
abeiro, polo poñente, da fraga e do Chao
Grande , montes do Couso ao Leste, quedando
ó Norte as augas cántabras nas que berquen as doces do Eo que chegan do
Sul, máis alo da braña das Reigadas. A chegada era un milagre para avoa
paterna, o avó morrera novo, sendo labrego, músico na banda da aldea e tratante
de ovellas e carneiros. Quizáis, canso
de oficios de pouca rendabilidade, un bo día, cando lle petou foise caladiño do fondo da aldea para
un mundo do que ainda non voltou para dicirnos como se vive alí.
Sen esporón, só arrimando o calcañar aos fondos
da barriga, faltáballe tempo ó Tordo para coller galope, quería chegar axiña. Despois do
Santoestebo e do Acebro, viñan os Pedragais fendidos polo camiño fondo de
fontes arreo aos lados, croios ferreais lavados, contra os que as ferraduras
rechinaban como pitela no lume embatuñada de recina. Cando os cascos traseiros
afundian nas pozas, zarapicabanlle os xeonllos ao neno e mollaban a manta polos
fondeiros.
Parada obligatoria na Augaxosa, para mercar
galletas de María na cantina de Carmina, ao remate agasallabanllas. Coñecíanse
por amizade da familia con Daniel “Gavín”, emigrante retornado de Bos Aires. O
Gavín, sastre de afición, facía arranxos de roupas que viñan de ultramar, alí que, según dician,
estaban ricos, aquí mui remendados, só os días de festa as raparigas lucian as
axustadas saias e os mozos posturaban
con traxes de raias e garabatas floreadas.
Xa no camiño da Canda, mirador natural para ollar a chaira do val de Lorenzá,
ceibe das néboas mariñans que en vó raseiro engataban por riba das
Liñeiras para aterrar no Picato, Fiouco sen estrada onde o gando arrimaba para
beber na poza. Fermoso val, fecunda
terra eslarazada en eidos, con casas espalladas que logo van xuntando en Vialnova para vixiar ao Conde Santo, pois
teñen medo a que fuxa para Roma.
O traxecto da Canda ata cima do Couso, caenlla
naque a auga descurre do monte e os animais en liberdade pacían a ámbolos
lados. Mesturabanse vacas e bestas nas
campelas formadas antre as toxeiras e sen acougo roian no gromo e queirogas e, en tempo de moscas, tornabanas co rabo ou nos de brea do norde
poñianse de cú para contela. Ao paso do Tordo e do neno, erguian a testa e
ollábanos como perigo estrano, ún que outro múú ou renchido rachaba o silenzo
na ladeira.
Que arrepio no corpo do neno e do cabalo, vendo o
garañón fungando e brincando as toxeiras, escalando cas patas dianteiras,
xuntando a retagarda tódalas bestas, éstas revoltas cos poltros a seu carón, sementaban couces ao ar como si fora o seu
inimigo O Tordo sabedor das fazañas, pegábase ao noiro, espatelado, cas orellas
aguzadas, esprintaba como atleta de fondo que fora gañar unha medalla. Logo,
todo era baixada, o cabalo bañado de sudor polo lombo, barriga e peito, escuma
no canto da boca, táboa do pescozo e pingándolle polas coxas traseiras da
ablanada dignidade en capadoira. Roubaranlle a virilidade para facelo manso,
pro non conqueriron martarlle os antoxos de femias e a envexa ao garañon.
O neno denantes da costa do Couso poñía pé en
terra, acariciaba ao Tordo e ca palma da man dáballe de comer a úneca galleta
María que lle quedaba, millor sería auga, pro non podía beber estando tan
sudado. Lembrábase do aviso do pai “non lle dar de
beber a cabalo sudado e perigoso pode agarralo”; só uns
groliños na poza, tirar polo ramal axiña e moi malo que se encharque co corpo
tan quente, xa non é o primeiro que morre doente. Nunca soubo ben o neno que
quería dicir “agarralo”, tempo andando deduciu que, máis ou menos, era “quedarse medio teso das pernas e non poder andar ao currican e moito
menos ao trote”.
A aquel neno labrego gostáballe montar o Tordo e
hoxe ainda sinte o calor do lombo do animal na entreperna e de cando en vez
soergue o corpo polas caenllas da vida ao compás do currican.
