 |
| "A xemelga de Filo" que non tocaba a pandeireta |
A mocidade tiña que xuntarse, beilar e namorarse naquela eira chá, no cabanón baldeiro ou no adro da igrexa.
Dormía a afumada pandeireta guindada do cordón de
saco no espazo que deixaban as tixolas na parede fronte ao escano.
Filomena, costureira, solteira e pandereteira,
gostáballe de rogarse polas raparigas da parroquia, para que repenicara o
instrumento nos seráns dos domingos.
Era
prodixiosa na execución, zurda, cun meneo da muñeca, un resbalar dos dedos da
man dereita polo pelexo arrincando un tun,tun co puño pechado, voando o
eco do ruxir das argollas tin tirin tin . Tamén cantaba a peza ao mesmo
son e a maioria das veces en castelán mesturado co galego.
Caseque
sempre escomenzaba o baile ca cantiga: “Maruxiña do forneiro, si coceras faime u
bolo, si mo fás faimo de trigo que de millo non o como”. Logo seguía: “señor
cura, señor cura, se ha quedado sin criada, el otro día la vi pasar cun niño en brazos de capa y sotana”.
Cando
a gorxa se lle resecaba e as mans
descordinaban, Filomena, facía un descansiño e despois de espregizarse botaba
un grolo a botella de sansón que os mozos coidaban de terlla ao carón do
asento. Mentras, os bailadores emparexados aproveitaban para confundirse na
escuridade, desfongandose ca paixón do amor prometido.
As
invernias non escorrentaban o baile da pandeireta, nen a falta de luz
eléctrica, nen os desenganos amorosos, só faltaban a festa os emigrados, os
cumpridores do servizo militar, os que estaban de loito e os mortos.
Filomena
estivera a punto de casar, de emigrar, de meterse monxa e ata de deixar
de sair da casa, pro non caeo nesas miserias. Cosía cando lle petaba, tiña
tempo para botar unha caniña ao aire e así matar a fogaxe da carne .
Ensinaralle a tocar a pandeireta Remixio, muiñeiro da Veiga de Cornide.
En
tempos de antroido,
Filomena non daba feito, antre coser e arranxar traxes, facer caretas e atender
aos parroquiáns que lle pregaban para que fora tocar , non acougaba. Denantes de deitarse, cando non
tiña quen lle quentara os pés, acostumaba a beber unha copiña de anis As
Cadeas, seica dormía millor co gosto doce na gorxa e sentía calor morno na barriga, amainándolle a
soidade da noite.
Nas
polavilas, Filo, muller rachada e estrovertida, sempre dicía: “Si fora agora, sería
nai, podedes crerme, de ún ou de máis, porque a pandeireta hai que tocala e
deixala tocare e para que dure o baile teñen que vir novos pandereteiros”
Xa
está petando na porta o Antroido,
ista festa pagana de farturas de carne, onde o porco no pote amosa as orellas, os fociños e os
chourizos tinguen de roxo os grelos, ceibando un cheiro a cómeme que se espalla pola casa.
Filomena, fai anos que nos deixou, pro no
cadaleito levou aquila pandeireta afumada, cos buraquiños da couza na madeira,
co coiro roido polos cantos, cas argollas enfurruxadas. Mesmiño enriba do
ventre apreixada cas mans e cun sorriso nos beizos que preguizaba os bailes da
pandeireta no campo do repouso para sempre.
