O canto do galo no puleiro era anuncio de que
amencía, de que quedaba pouco tempo de dormida, que corta era a noite, sólo un
pouquiño máis para desenrollarse das sabas e someterse no corbertor, encoller as pernas pra manter o
calor do corpo e durmir un chisquín , pechando os ollos pra abrilos sen
deixalos cerrar ben e como se o tempo fora a morte, tirarse da cama para non
volver a ela hasta a próxima noite.
Sentíanse na corte as vacas levantarse e o ruxir
dos cornos no pesebres, mentras cos
cochos roñaban xunto ao baño cheo de esterco de tanto fozar; cheirabanlles os
nabos cocidos, a auga morna e o salvado, pois a fariña de maiz non abundaba.
As mais, xa na cociña, riscaban o misto
humedecido e encendian a lareira,
asoplaban a palla de centeo que facía a
cama das estelas molladas, fumeaba gris
enchendo toda casa, picaban os ollos e cos brazos estendidos fincabase a parede para non chocar coa
cabeza. Hasta co fume non atopaba abondos furados pra salir, naide paraba na cociña, mellor
irse pra corte ou salir fora da casa.
Pró muller ¡, berraba Manuel, tí
que fugueira armaches aquí, xache dixen que coidaras de ter garabullos de pino
enxuitos pra prender a lareira.
Sí oh sí ¡, respondíalle María, ainda tes que
decir, cando a culpa é túa de non gardala no cabanón para que non chova por ela, sempre teño eu
que cargar ca culpa.
Sabes, miña rola, que teño catarro e o fume
faime toser.
O que che fai toser eche o cuarterón, que non tés acabado o cigarro pra
xa estar facendo outro e eso que estás
avisado por Don Victor cos os bronquios telos arritados.
Solo eso me faltaba oir, mira quén me da
consellos, que non saca o pitillo do
canto da boca e ten tós coma miña e debe saber se fai mal ou non que é o médico, ou qué, él non ten bronquios?
O fume foise todiño, secuadra colleu
medo ó oir os reproches entre Manuel e María.
Chegan a cociña os nenos, Manuel, Luis e
María, a medio vestir, desgadellados, guerreando por si fuches tí, non
fun eu, quedache claro.
Veña, veña, sentarse e caladiños ou non
mirades que hora é para entrar na escola., despois Don Enrique mándanos recados
para que vos espabilemos. Mai, o reló da abuela está parado nas tres.
Pro, fillos, o galo sempre canta de sete a
oito da mañá.
Nesto, chega o pai ca caneta do leite, ainda
se sinte o ruxir da espuma, o estoupido das boliñas da tona e o cheiro a
galana, dallo a muller para co poña a
ferver.
Luisin dille a mai, eu quero o leite sin quentar e
con azúcar. Enterra a cara na taza como si fora o remollo da vaca e sen
alientar bebeo, cando se levanta do pozo ten a espuma blanca na nariz e nos
labios, e limpiase pasando a lengua de esquerda a dereita e estirandoa pra
lamber o bico, logo ca manga do jersei dalle a última pasada como si estubera abrinllantando
os zapatos.
Manuel e María queren o leite
fervendo, teñen a costumbre, antes de bebelo, de poñer as maos derriba das
tazas pra quentalas e despois ilo
sorbendo entre suspiro e suspiro, facendo un ronquido acompasado que non
envidia nada os dos cochiños na maseira.
Todos fomos nenos e sorbemolo a xeito.
Ála neniños, apurade, acabade de
vestirvos, lavadevos na palancana e peinadevos a raia, que ainda vos leva unha
hora chegar a escola.
Mai, mai, hoi vai chover moito e facer frio, o
ceo está cuberto de nubes mouras.
Deixade de tolearme a cabeza, collede o paraguas
de voso pai e levadeo, coidadiño co aire que non o revire, senón vaise cabrear
e a culpa vou tela eu.
As vacas como orquesta de Riotorto ensaiando, berran múúú´,
múúú, como si se puñeran tolas e síntese a Manuel amenazalas con pouca amistade cos santos , mentras lles
reparte o feixe de palla de avea pra que maten a primeira fame do día. Dúas
irán pra o xugo, hai que arar os
pallares acubrindo o esterco para os nabos e a galana que da leite, pacer un
coidillo.
María sale da casa cara o galiñeiro cun
amasado de farelo e patacas. Desatranca o puleiro e salen as pitas unhas
dacabalo doutras cacarexando e correndo como se viñeran do inferno, detrás o galo raxado ca cresta roxa e erguida
como dentes de tronzador, rosma baixo o achegate
a có, achegate a có e arrastra polo
chao a ala dereita e a esquerda se vai pra esquerda sen deixar de rozar as galiñas por tódolos lados hasta que a primeira
que se enguruña o campeón subeselle ao lombo acoplando a vida
ó placer do galiñeiro e así a tódalas
enguruñadas. Cando acaba estira o pescozo e pregona na aldea o kikiriki,
sempre hai outros que responden con
kikiriki, porque tamén son galos.
María, dereitiña no centro do galiñeiro, co canado
debaixo do brazo mira pra o galo e rise para sí, volta pra casa e chama
por Manuel.
Manuel, Manuel¡¡, veño do galiñeiro e
estuven mirando co galo que temos canta mui ben e eche traballador, cantos anos
ten?.
Bueno, María, non me veñas ahora
con historias do galo ou estás para foderme, estache mui folgado e ademáis pode
escoller, cousa que pra outros está prohibido.
María, jejeje...non te ofendas
home, cada ún fai o que pode a tí nonche fai falta escoller, chegache abondo a
escollida, ou queres morrer novo¡
Cando ven a noite e o cansancio dos traballos do día rindese ó
sono, todos agardan con galo, cando mañá
amenza, cante máis tarde que de costumbre, pois ainda ainda faltan tres
dias pra ser domingo e ir a misa.
(O galego empregado non está normatizado é o
que falamos na zona)
Comparte en facebook e axúdasnos a chegar a máis xente.
