(Foto tomada polo propio José Luis dende o Vilar das Pedras).
DE CANDO EN VEZ
En Terras de Miranda, concello de A Pontenova, fai moitos anos e agora
no dos mil quince,
alguén, manifesta:
De cando en vez, deixome caer polas Terras de Miranda, porque teño
casa con fume nunha das suas aldeas, e poñome ledo cando vexo co Eo sigue vivo e garimoso, esquivando as
ribeiras cun doce e armonioso canto do ruxir das augas que carrexa ata ao mar
dos cántabros, cousa que me fai pensar, de por qué Miranda xa non figura na
voce codián do pobo, mágoa para os poboadores descendentes das mulleres e homes
que coidaban as vides na chousa de Vilameá, que cocian o pan centeo amasado da
fariña de gran recollido nos montes de Vilamirde, Foxas e en tódolas ladeiras
das parroquias, ao ser pouca a terra
amansada para labrar e matar a fame das xentes que facian pais.
De cando en vez, volto a nenez e pregúntome a ónde se foi o milro
tordo, o paporrubo erguendo o rabo na silveira, as vacas, Linda e Corza,
xunguidas a canga e tirando polo carro, mentras éste choraba e estalaba, o
burro pequeño que só se lle vian as orellas e o rabo baixo a carga de
nabos, o
muiño de auga de Faustino de Santoestevo, o loureiro ao pé da casa, a figueira
de sempre, o café de Miguel cas mesas de mármore e as columnas repuxadas
sostendo o teito, por derriba o cine de dos ambentes, onde Cantinflas
voliceiro dorme ata o vindeiro domingo
de feira, o vento nas festras desaxustadas e con poucos cristais e, como non, a
escola de Vilameá, cas ringleiras de mesas, ao frente o encerado, o mapa das
provincias e os cadros de quen eran os xefes impostos, percorrendo o pasillo, o
mestre Enrique, pasando a man esquerda pola testa, abaneando a cabeza e
correxindo ao alumno aventexado que lle tocara resumir o conto da “Raposa e o
Sapo”, pois o contador, arre que arre que se chamaba Maravillas cando era
Miravalles e veña que Maravillas metía o rabo na charca porque llo mandaba o
sapo Pedro, invitouno a sentarse baixo o nome de patán e chamou a palestra
outro dos entendidos na materia. Que sorte tivemos moitos de beber da pedagoxía
do mestre, da sua forza e empeño en sacar a xente adiante, co fin de mellorar a
sabiduría do pobo.
De cando en vez, convírtome, ao meu nivel, en Cunqueiro, e góstame
sacar a luz o mundo máxico que todo humán esconde no senso, recurro a Merlín
para pedirlle consello, éste, sen presas, asomase por un dos fornos ao pé da
mina dormida e deixando resbalar a branca barba pola porta de ferro, dime:
Vostede é de Terras de Miranda, pequeno reino dentro da Galicia, recoñecido en
Partida polos reises de Castela, non obrigado
ó pago de trabucos ao vispado de Mondoñedo, e como bo lugareño foi
parido na aldea do Vilar das Pedras, aldea da ferigresía de San Xoán de
Rececende-Santoestevo e, a día de hoxe, sigue existindo porque eu quero.
Dito esto, pechou tódalas portas dos fornos, encendeu o lume da maxia
e seguiu dando consellos aos que agardaban para consulta. Estivo sen ver o día
ata as Feiras das San Lucas, pois, con
tempo, tivo que fuxir para librarse de ser chamuscado pola queima e quedar xordo como unha toupa polos estoupidos
dos foguetes que ao tempo dibuxaban no ceo a caida dos deuses, escorrentando as
troitas ata o pozo da Negra e rematando cunhas letras brilantes penduradas no
nubeiro que anuncian, “Pontenova en Festas”. Merlín xa se atopa camiño da fraga
de Rioseco, vai en percura do seu valedor Cunqueiro para que lle busque pousada
na cova do Rei Cintolo ou na fábrica de cregos de Mondoñedo.
De cando en vez, atópome ca Santiña de Conforto e vexoa triste, ca
faciana e o corpo transformado, nen siquera fala, nen sorrí, preguntolle se
está sá e non teño resposta, é calada, dame a impresión que non sabe si é ela
mesma . Como veciños xenerosos e veladores no tempo da Señora, os de Conforto,
dín que xa ten anos e non pode viaxar a ningures e seica que contra sua vontade foi de excursión, así
enferma calquera. Agardemos que recobre a saude e que no futuro os viaxes da
Santa sexan programados polo pobo, cando faga bó tempo, non no inverno.
De cando en vez, a Pontenova xurde, dase conta que existe e co ten
todo: o rio, os fornos, a historia da mina, o tren que foi, a forza das xentes
con gañas de facer cousas, ainda que este orfa sen as árbores da feira, sen o
petrucio pozo da ola, sen o bar da
Prazuela e outras moitas cousas. Penso que o mago Merlín non debe ser
afastado dos fornos, a sua presencia como veciño é boa para todos.
De cando en vez, sinto ca idade dunha persoa non é a razón para deixar
de soñar e fantasear, sempre con sensu, porque o fantesear é realidade, é
manter vivo algo que vai esmorecendo ou que xa se da por morto é homenaxear aos
nosos antepasados que tamén soñaron e de eses soños xurdimos nós, ainda que
hoxe desaparecidos en materia non en espirito que nos da a forza para as
lembranzas . Se non fora así, cumpliriase a reflexión de Don Alvaro, que dí: O home
morre, mátano, cando deixa de soñar.
De cando en vez, por Terras de Miranda ou fora delas, prantome como
guerreiro victorioso sobre montura,
manta e estribos dun cabalo louro ca crina e o rabo mouros, cunha mancha branca
moi ben dibuxada dende o chan da cabeza
ata o nariz, galopo ao monte Fontedarca, para logo baixar polo do Tesouro ata o Campo de Muruais, xa sudado
o cabaliño , con escuma no canto da boca, reclama uns grolos de auga da Fonte
de San Briz, logo subo polo camiño de
Goios e chego á Feira, desmonto, doulle unhas palmadiñas na táboa do pescozo,
deixa sair un baixo renchido e amarro no plataneiro gordo que está fronte
a casa do ferrador Modesto, cando marcho
torna os ollos e ponse a toquear un sono, vou tomar un chiquito ao Bar Perón e
metome na conversa que ten Toño cos comensais arrimados ao mostrador, sempre
graciosa e retranqueira, acercase a
noitiña, hora de botar un baile no Salón de Gasolín, hoxe tocan os Chicos do
Eo, presentados polo cantador, Maximino de Xinzo, Bras de Santestevo a batería,
Ramoncín do Dereito ao acordeón, Demetrio, sasofón . Soa o Pasodoble María
Manoela.
Estamos na primaveira, xa cantan os grilos ao compás cos ruidos que
polo día non se aprecian e os voos de noiteregas e morcegos, mentras os
vagalumes fixan os camiños e o aturuxo da curuxa que parte a noite na aldea das
Cruces, alguén dime que teño que voltar para casa. Cando enfilo a Feira,
sonámbulo e ca repitición dos sons da última peza na miña cabeza, ca presenza
da moza ca que beilei a mazurca de Bretoña, volto a terra co renchido
repetitivo do rubio, coido que despertou do primeiro sono aos benqueridos
moradores da Feira e os do baixo Goios.
Eu, caladiño, monto e trembo e soergome da montura con cada golpe
das ferraduras que rachan o silenzo da noite
que logo se amortigan na estrada de terra e croios recen feita ata ao Vilar, agora son guerreiro
canso ao lombo dun nobre e apurado
animal que agardou e non beilou.
De cando en vez, despois de revindicar o que é noso e soñar para que
se faga realidade, un bó baile, con quentura de corpo de dama, é san e fainos
despertar e ao tempo damonos conta que
ainda non morremos.
De cando en vez, en Terras de Miranda ponse o Sol deste xeito, quedando Rececende e aldeas de arredor eclipsadas, mentras a Terra Cha tapada polo cadro que como Capela Sixtina a deleita nestes atardeceres.
De cando en vez, en Terras de Miranda ponse o Sol deste xeito, quedando Rececende e aldeas de arredor eclipsadas, mentras a Terra Cha tapada polo cadro que como Capela Sixtina a deleita nestes atardeceres.
JLLGINZO “lilo”
