Voltamos novamente ca sección de “Entrevistas
con morriña” e para esta segunda entrega tivemos o placer de entrevistar ó
xornalista Perfecto Conde Muruais (A Pontenova, 1943) a quen desde estas líneas
lle queremos agradecer a súa colaboración.
Pontenova.es: ¿En
que pobo do Concello naciche e cal é o nome polo que se conoce a túa casa?
–Eu nacín na aldea de Xinzo, parroquia de Vilameá. Unha
aldea que daquela tiña arredor de 40 habitantes, agrupados en dez familias, e
que na actualidade só viven alí permanentemente unha ducia escasa de persoas. A
nosa casa chámase a Casa do Noble. Non sei de onde lle virá ese nome tan
rimbombante.
Pontenova.es: ¿A
que edad marchache da Pontenova e cales foron os motivos principais?
–Logo de estudiar o que daquela se chamaba Bacharelato
Elemental e a súa correspondente Reválida, na academia do meu parente Enrique
Muruais, sen dúbida un dos tres grandes profesores que tiven en toda a miña
vida académica –os outros foron Xesús Alonso Montero no Instituto Masculino de
Lugo e Xosé Manteiga Pedrares na Universidade de Santiago–, marchei a Lugo para
facer o Bacharelato Superior, a Reválida Superior e o Preuniversitario. Despois
funme a Santiago para estudiar a carreira que daquela se chamaba de Filosofía e
Letras. E, máis tarde, a Madrid para estudiar Xornalismo na Escuela de
Periodismo de la Iglesia, que hoxe xa non existe.
Dende aquela, vivin en Francia, en Santiago de Compostela e
en Madrid, ata que me xubilei no ano 2008 e me quedei a vivir en Santiago.
Durante case 40 anos exercín o xornalismo en medios de comunicación tan
diferentes como a Gran Enciclopedia Galega, Televisión Española, Televisión
Francesa, BBC, a radio estatal portuguesa, as revistas Triunfo, Cambio 16,
Actualidad Económica, Interviú e Tiempo; os diarios El País, Avui, El Periódico
de Catalunya, etc. Como enviado especial viaxei por toda Europa, América e
parte de África e exercín cargos de dirección ou de redactor xefe nalgunha das
publicacións para as que traballei. Tocoume un mundo laboral, social e cultural
moi diferente ao que se está a vivir nestes momentos.
Tamén me publicaron un libro sobre o narcotráfico (“La
conexión gallega. Del tabaco a la cocaína”, Ediciones B, Barcelona 1991) e
outro de narrativa en galego (“Memoria infinda”, Ediciones Pentalfa, Santiago
1991).
Pontenova.es: ¿Cal
foi a cidade ou cidades donde viviche maiormente ó largo da túa vida?
–En Santiago, onde volvo a vivir agora
dende 1995, pasei tres etapas da miña vida. A primeira durou de 1962 a 1965,
cando era estudiante. Logo funme ao Este de Francia, e regresei a Santiago ano
e medio despois. En 1964 marchei a Madrid, onde estiven ata maio do 1972. E de
Madrid, a Gijón ..........
e logo outra vez a Santiago, cidade na que me quedei ata o 1984, no que volvín outra vez a Madrid. Na capital do Estado vivín ata o mes de agosto de 1995, en que regresei a Galicia, sen dúbida xa para rematar aquí a miña vida. Teño a sorte de vivir nun pequeno lugar moi fermoso, á beira do río Sar, a dez quilómetros do centro de Santiago, onde recupero os meus tempos da nenez e da mocidade cultivando leitugas, tomates e pementos e volvendo a ler os libros que máis me gustaron ao longo dos anos. Sempre que podo fago algunha viaxe ao que considero os meus paraísos perdidos, que están na Bretaña francesa, en Sicilia, na Toscana e en Buenos Aires.
e logo outra vez a Santiago, cidade na que me quedei ata o 1984, no que volvín outra vez a Madrid. Na capital do Estado vivín ata o mes de agosto de 1995, en que regresei a Galicia, sen dúbida xa para rematar aquí a miña vida. Teño a sorte de vivir nun pequeno lugar moi fermoso, á beira do río Sar, a dez quilómetros do centro de Santiago, onde recupero os meus tempos da nenez e da mocidade cultivando leitugas, tomates e pementos e volvendo a ler os libros que máis me gustaron ao longo dos anos. Sempre que podo fago algunha viaxe ao que considero os meus paraísos perdidos, que están na Bretaña francesa, en Sicilia, na Toscana e en Buenos Aires.
Pontenova.es:
¿Cando pensas na Pontenova que é o primeiro que se che ven á cabeza?
–Os anos da miña infancia. Cando era
neno e ía coas vacas aos prados de Penacova, ás Cerdeiriñas ou a Currelos. As
discusións inocentes coa miña irmá Ramona. A cadela Zara, que tanto adoraba ao
meu pai e o meu pai a ela. Era un tempo de soños e de sinxeleza humana que xa
non existe.
Pontenova.es:
¿Sigues voltando de vez en cando a Xinzo?. Cando ves, ¿En que acostumbras a pasar
o tempo?
–Recoñezo que fun algo desertor do
arado e que me alonxei de máis dun mundo e dunha realidade que é á que máis
pertenzo. Procuro, porén, manter vivo o lazo umbilical que me une a Xinzo, á
Pontenova e a toda unha Terra de Miranda que é a miña e eu son dela. Vou comer
coa miña irmá e co meu cuñado, que cada vez pasan tempadas máis longas en
Xinzo. Báñome en Corbelle, no meu sempre achado de menos río Eo, no que de mozo
quixen ser pescador de troitas e non pasei dun torpísimo perdedor de
culleriñas. Pola vila paro cada vez menos. Os novos xa non os coñezo nin me
coñecen eles a mín, e os da miña quinta ou arredores cada vez imos sendo menos
ou andamos ciscados polo mundo.
Pontenova.es:
¿Qué condicións crees que se deberían dar nestas vilas pequenas para que a
xente non escapase vivir ás grandes cidades?.
–A min non se me dá nada ben dar
consellos. Nin sei nin me gusta dalos. Por desgraza, coido que foron tantos os
erros e as desmesuras que se cometeron co mundo rural galego que agora é moi
difícil e ata imposibel evitar o desastre que significa a despoboación dunha
paisaxe e dun medio natural que daba de comer e sabía conservarse máis ou menos
sustentabelmente. No caso concreto da zona da Pontenova, quizais habería que ir
pensando en recuperar algo unha agricultura e ganadería que fosen sustentábeis
e que puidesen competir nos mercados actuais, pero sempre dende prácticas e
usos respectuosos e conviventes co medio ambiente, coa paisaxe e coa natureza.
A crise que nos está afogando se cadra nos impide sermos optimistas, pero
volverá algún día no que nos estará permitido quizais pensar en atraer un
turismo de calidade que sexa amante da nosa paisaxe e da nosa idiosincracia. A
gastronomía, por exemplo, no que a Pontenova sempre soubo ser unha praza forte,
terá moito que dicir seguramente.
Pero quero insistir en que os que nos
fomos non debemos sermos os que marquemos o rumbo. Teñen que ser os novos e,
sobre todo, os que viven na terra día a día os que vaian apuntando o futuro
local.
Pontenova.es:
Habendo nacido a orillas do Eo, ¿Qué recordos gardas relacionados co río?
–Moitísimas lembranzas boas, e mesmo
algunha mala. De neno oíalle contar á miña nai como, cando ela era moza, ían o
Eo pescar troitas e anguías que traían para as casa en sacos de guano
cheísimos. Collíanas á man, con nasas ou como podían. Daquela había tanto peixe
no río que ningunha clase de furtivismo nin de esaxeración remataba coas
especies. A zona de Xinzo sempre foi un lugar de privilexio para este tipo de pescas
e por ela pasaron os pescadores clásicos da rodeada: os Candeleros, os da
perruquería, etc., etc. Grazas á pesca da troita, sendo eu moi neno, vin por
primeira vez unha Vespa. Estaba parada diante da taberna de Xinzo e os rapaces
da aldea ata apostamos entre nós para adiviñar
o que podía ser unha cousa redonda, envolta nun plástico enrugado, que
estaba colocada na parte de atrás. Hóuboos, coma min, que imaxinamos que aquela
moto tan rara tería radio e aquel trebello podía ser o seu altavoz. Outros dixeron
sabe Deus o que, pero ninguén imaxinou a verdade: que era a roda de reposto.
Para min o río foi importantísimo.
Lembro que, grazas a el, ata aprendín as primeiras palabras de frances
acompañando pescadores que viñan de Francia a pescar polos meandros de Corbelle
ou polos pozos de Salmeán. E tamén lembro –como non?– as semanas santas nas que
viña Franco a pescar despois de que lle deixasen o río para el só durante
quince días.
Pero o Eo tamén me deu algunha vivenza
dolorosa cando o meu mellor amigo da infancia, Xoseíño de Macía, se afogou
pescando en Corbelle. Só tiña 13 anos. Aquela desgraza foi tan terríbel que ata
marcou a morte da nai de Xoseíño poucos meses despois e afectounos a todos os
de Xinzo dunha maneira inesquecíbel. A min ata me produciu algo de rechazo á
auga aquel suceso. Daquela ata hoxe naveguei bastante por mares moi diferentes,
pero nunca fun nin sequera un nadador elemental, algo que me impediu praceres
tan enormes como os de nadar a carón das belísimas tartarugas do Exeo ou dos
corais mediterraneos e doutros mares polos que andei. Dame a impresión de que
esta precaución algo extremada, que sempre tiven coas profundidades acuáticas,
é algo que me quedou daquel triste suceso ocurrido en Xinzo.
Pontenova.es:
¿Gústache estar ó tanto da actualidade desta comarca a nivel social,
político,deportivo,…? e ¿Conocías a nosa páxina web?.
–Lamentábelmente chega unha idade na
que a actualidade local de un mesmo vaise reducindo moito ás noticias tristes
(defuncións, enfermidades, etc.), pero eu procuro estar atento ao que lle pasa
á miña pequena patria e á miña xente en xeral. Coñezo a vosa web e ata agora
non a seguín a penas, pero promoeto visitala decote a partir de agora.
Pontenova.es:
Para rematar, queríamosche pedir que nos relatases algunha anécdota o
cuirosidade da túa vida relacionada ca Pontenova.
–Quizais con persoas concretamente da
Pontenova non me tén ocurrido nada salientábel polo mundo adiante, pero si con
algunha cousa da Pontenova. Por exemplo, hai se cadra vinte ou máis anos, estaba
eu en Colombia seguindo unha investigación sobre narcotráfico e os miliitares
daquel país ofrecérenome a posibilidade de acompañar un operativo levado a cabo
nsa selva amazónica para desmantelar un laboratorio clandestino de cocaína.
Cando aterramos nun lugar concreto preto da cidade de Leticia, observeu con
estupor que había camionetas todoterreo da marca IPV. O Exército de Colombia
tiña varias ducias destes vehículos fabricados na Pontenova.
Outra vez, cando estaba seguindo a
desaparición dun diplomático español que fora posto en busca por evasión de
capìtais a Suiza, en Junín de los Andes (Arxentina), onde este fugado tiña unha
piscifactoría, en plenas montañas andinas fronteirizas entre Chile e Arxentina,
cando estaba ceando no restaurante do hotel onde me aloxaba empecei a escoitar
cmo falaban con moito acento galego varias persoas que estaban no fondo do
salón. Fun onde a elas e pregunteilles de onde eran e que facían no lugar. Eran
de A Coruña e estaban pescando as magníficas troitas que hai naqueles ríos que
baixan polos Andes abaixo. Pero o caso foi que, cando lles dixen que eu era da
Pontenova, eles celebrárono moito. Resulta que eran pescadores que
frecuentemente visitaban a Pontenova para pescar troitas e salmóns e comer na
Cubana. Si, o mundo ás veces non é tan grande como parece nos mapas.
Entrevista realizada por Santiago Coladas-Guzmán
García.
VOLVER A PONTENOVA.ES
